دیوار بارو ، حصاری به جای مانده از گذشته های دور دامغان

در هزاره های قبل از میلاد مسیح نخستین استقرارها به شکل خانه های گلی ظاهر می شود. به تدریج بر وسعت خانه ها افزوده می گردد و استفاده ار درب در آنها متداول می شود. دیوار اتاق ها در نتیجه شناخت آجر و به کارگیری آن نظم بیشتری می یابد. این تغییرات با پیدایش دهکده ها همراه است. در این دهکده ها اتاق ها و اجاق ها و دیگر تجهیزات داخلی خانه ها ایجاد می گردد. پیدایش همین تجهیزات مختلف در دهکده ها باعث متمایز شدن این دهکده ها از یکدیگر شده است. پیشرفت اقتصادی باعث به وجود آمدن یک استراتزی خاص می شود و آن حفاظت از دهکده ها در مقابل عوامل بیگانه است. پس برای جلوگیری از تهاجم اقوام مذکور تدابیری را اتخاذ نمودند و آن ایجاد حصارهای دفاعی در اطراف دهکده ها می باشد. بعضی از دهکده ها دارای دو یا چند بارو هستند مثل هگمتانه. در روی حصارها در فواصل معین برج های کنگره دار جهت تیرکشها ایجاد نمودند. از آنجائی که دامغان شهریست بسیار قدیمی و در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و چون از لحاظ سوق الجیشی بسیار مهم بوده و همیشه مورد تهاجم بیگانگان در زمان های مختلف قرار گرفته ، حصاری به دور این شهر کشیده اند. این حصار که آثارش در اطراف شهر باقیست در قسمت جنوب حدود 1610 متر و در شرق 1620 متر و در شمال 150 متر از آن باقی مانده است و در قسمت شمالی بر اثر ساخت و ساز از بین رفته و در قسمت غرب نیز هیچ آثاری از این حصار باقی نمانده است. حال با توجه به اینکه تپه حصار یکی از تپه های پیش از تاریخ است و در نزدیکی آن دو قلعه مربوط به دوران ساسانی وجود دارد می توان چنین استنباط نمود که احتمالاً باره اصلی شهر به دور این محوطه کشیده شده بوده است و بر اثر مرور زمان و همینطور کشت و ذرع از بین رفته است.

  
اما باروی کنونی شهر با توجه به مطالب کتب تاریخی احتمال داده می شود که در دوره نادری ایجاد شده باشد و به باره نادری نیز معروف است. در این بارو در فواصل مختلف می توان برجها را مشاهده نموده و به وسیله 5 دروازه به داخل باره راه پیدا می نموده اند. پس می توان چنین اظهار نظر نمود که دامغان تقریباً شاهراه اصلی ارتباط شرق و غرب بوده و از زمان های بسیار کهن از این شهر عبور و مرور صورت می گرفته حال چه به خاطر سیر و سیاحت و چه به لحاظ لشکر کشی های نظامی و چه به لحاظ اقتصادی که همان عبور جاده ابریشم است دامغان یک راه ارتباطی محسوب می شده و بر همین اساس بارو به دور آن شیده شده است. و آنچه اشمیت به عنوان کهن دژ نام می برد احتمالاً همان ارگ است که به مولود خانه موصوف است که در داخل باره شهر قرار داشته است.

منبع:متن: معصومه داودیان / عکس: تاریخانه

با تشکر از اداره میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی شهرستان دامغان